Bu anlamda validasyon yeni bir konu olmamakla beraber, son yıllarda özellikle ilaç ve tıbbi cihaz üreticilerinin gündemine gittikçe ağırlaşan bir şekilde oturmasının nedeni Amerikan Federal Yasasının 21 nr.'lı Gıda ve İlaç başlığına 1996 ve 1997 yıllarında bir kaç Bölüm'den girmesi. Sizi ilgilendiren bu bölümler şunlar;

1. Bölüm 210: Güncel iyi imalat uygulamaları (CGMP) - ilaç imalat, işleme, paketleme ve muhafaza konularında - yönetmeliği
2. Bölüm 211: Güncel iyi imalat uygulamaları (CGMP) - bitmiş ecza malz. konusunda - yönetmeliği
3. Bölüm 58 : İyi laboratuvar uygulamaları (GLP) - klinik olmayan laboratuvar çalışmaları - yönetmeliği
4. Bölüm 820 : Kalite sistemi yönetmeliği
5. Bölüm 11 : Elektronik kayıtlar, elektronik imzalar yönetmeliği

Bunlardan özellikle sonuncusu (Bölüm 11) yürürlüğe girdiği Ağustos 1997'den itibaren öncelikle endüstri ve Gıda ve İlaç idaresi (FDA) arasında şiddetli tartışmaların yaşanmasına neden oluyor, öyle ki FDA bu konuyu açıklayıcı bir kaç kılavuz çıkarmak zorunda kalıyor. Bir çok konferans sonucunda FDA bu bölümü tekrar inceleme ve revizyona almış durumda. En son 2003'te revizyon için piyasaya sürdüğü yasa taslağını ve ardından da daha önce yayınladığı kılavuzları geri çekiyor ve en son bir kılavuz¹ yayınlayarak "elektronik kayıtlar" denince ne kastettiğinin kapsamını [u]daraltıyor.[/u] Bu bölüm her an yeni revizyonu ile yayınlanabilir ancak tabii bu gerçekleşene kadar eskisi geçerli.

Sonuçta bu bölüm değişse de değişmese de, diğer bölümlerde (örneğin Bölüm 820 madde 70 Fıkra (i): [u]Otomatik Prosesler[/u] paragrafında çok açık olarak) yeterince vurgulanarak tekrar edilen ve sizin de yarattığı sorunları bildiğiniz konu değişmeyecek: "Yazılım Validasyonu". Yazılım, aşırı kapsamlı bir kavram. FDA, gerek kendi elemanları, gerekse endüstri için 2002'de bu konu için de bir kılavuz² yayınlayarak hangi yazılımı kastettiğini şöyle açıklıyor:

• * Bir tıbbi gerecin parça, kısım veya aksesuarı olan yazılım,
• Kendisi bir tıbbi gereç olan yazılım (kan tesis yazılımları gibi),
• Bir gerecin üretiminde kullanılan yazılım (PLC'lere kadar),
• Gereç üreticisinin kalite sisteminin uygulanmasında kullanılan yazılım (Excel spreadsheet'lerine kadar).

Hesap makinalarına gelirsek, ne bu mevzuatta ne de FDA'nın kılavuzlarında hiç bir yerde "hesap makinası" (calculator) ibaresi olmadığı halde, 2002'lerden itibaren endüstride bu tartışma doğal olarak başlamış.

Aslında dolaylı olarak 1995 tarihli bir OECD kararbirliği dokümanını (Nr. 10 "GLP prensiplerinin bilgisayarlı sistemlere uygulanması") baz alan FDA gibi, başka ülkelerin ilgili daireleri de bu dokümanı baz alıp kılavuzlar çıkartıyor (İsviçre³ gibi) ve adını da belirtmek suretiyle "hesap makinaları"nı validasyon kapsamı dışına çıkartabiliyor.

Ne var ki kolay kanıtlanabilen bir gerçek var. Her hesap makinası aynı hassasiyete sahip değil. Her makinanın kaç anlamlı basamak üstünden hesap yapabildiğini ne yazık ki kolayca öğrenemiyoruz. Ama daha da zor bir problem şu ki; çoğunlukla bu hesapları yapacak olan teknik kişiler, işe başlarken kaç anlamlı basamak ile çalışmaları gerektiğini de bilmeyebiliyorlar. Öyle ki "10 gramlık bir numuneyi üçe böleceğim ama benim hesap makinası 3,33 diyor, senin ki 3,3333 diyor, hangisi doğru, ben şimdi ne yapıcam" diyen bile çıkabilir.

Konuyu bağlamak gerekirse,
Birincisi; fabrikada üretim kalitesini doğrudan veya dolaylı etkileyebilecek hesapları yapmakta kullanılan hesap makinalarının hepsinin aynı marka ve modelden olması olası validasyon yükünüzü hafifletecektir.
İkincisi her bölüm ve aşamada (özellikle kalite kontrol, ar-ge vb. ürün geliştirme ve kontrolüne yönelik yoğun hesaplamaların yapıldığı yerlerde) kaç anlamlı basamak üzerinden hangi toleranslarda hesaplama yapılacağının belirlenmesi ve hatta bir SOP ile kayda alınması çok önemli bir adım olacaktır.
Üçüncüsü gerek hesap makinaları gerekse Excel Spreadsheet'lerin validasyonu için bir plan yapılmalı ve prosedür oluşturulmalı. Bu adım biraz uzun (özellikle hazırlık aşaması), uğraştırıcı ve sıkıcı olabilir. Ancak bir kere ortaya çıkıp uygulandıktan sonra geliştirilip son hale getirilmesi zor olmayacaktır.
Her halükarda Excel Spreadsheet'leri hazırlayan veya hesaplama yapma (hesap makinası, bilgisayar veya kağıt kalemle) konumundaki herkesin önce hesap prensipleri, anlamlı basamaklar ve toleranslar konularını bir gözden geçirmesi fena olmaz (Örneğin: USP General Notices on Significant Figures and Tolerances)

¹ Guidance for Industry: Part 11, Electronic Records; Electronic Signatures-Scope and Application (August 2003)
² General Principles of Software Validation; Final Guidance for Industry and FDA Staff (January 11, 2002)
³ Guidelines for the Validation of Computerised Systems-Working Group: Information Technology - AGIT (22 June 2000)